In een wereld waarin alles steeds makkelijker wordt – eten, ontspanning, entertainment, zelfs aandacht – wordt het steeds moeilijker om je écht voldaan te voelen. Bij CrossFit Primal zien we dagelijks hoe mensen moeite doen en daardoor groeien. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Waarom? Omdat ze trainen tegen de stroom van gemak in. En juist dáár zit de kracht.
In het video-essay “De dopamine-economie” verkent programmamaker Roland Duong de wereld van dopamine: hoe het ons gedrag stuurt, hoe bedrijven daarop inspelen, en wat dat doet met ons brein en ons welzijn.
Dopamine-snelcursus: Wat is het en waarom is het belangrijk?
Dopamine is een stofje in ons brein dat werkt als een soort beloningssysteem. Van nature is dopamine bedoeld om ons te motiveren om dingen te doen die onze overlevingskans en ons welzijn vergroten, zoals eten, bewegen, leren en sociaal contact. Dopamine geeft ons het doorzettingsvermogen om gedrag te herhalen dat plezier geeft of nut heeft.
Snelle dopamine: de beloning van gemak.
Tegenwoordig worden we overspoeld met snelle en kortstondige dopamineprikkels die ons beloningssysteem kunnen overprikkelen:
- Scrollen op social media
- Fastfood en snacks
- Netflix-binges
- Likes, swipes en meldingen
- Online shoppen zonder moeite
Het voelt even goed, maar zakt snel weg.
“Het probleem van de huidige dopamine-high, is dat het wordt bereikt met minimale inspanning. Het dopamine-dal volgt heel snel na de korte rush. En dat dal voelt vervelend, waardoor we geneigd zijn weer opnieuw naar een dopamine-piek te zoeken.”, aldus Roland Duong.
Zo ontstaat een vicieuze cirkel van kortstondige kicks en langdurige onrust.
De waarschuwing van een radicale denker.
In de aflevering komt ook een onverwacht perspectief aan bod: dat van Theodore Kaczynski, beter bekend als de Unabomber. Een wiskundige die zich terugtrok in een hut in de natuur en radicaliseerde. Hij schreef een manifest waarin hij stelde dat de moderne technologie zorgt voor surrogaatervaringen (nepervaringen), terwijl de mens alleen kan leven van authentieke ervaringen. Bijvoorbeeld een wandeling door het bos, waarbij je de geur van de bomen ruikt en de wind op je huid voelt.
Kaczynski vindt de vervanging van authentieke ervaringen door surrogaatervaringen schadelijk, omdat ze het vermogen van mensen om op een dieper niveau vervulling te vinden ondermijnen. De nieuwste wetenschappelijke inzichten in ons dopaminesysteem lijken deze theorie te onderbouwen. Voor een duurzame dopaminekick moeten mensen moeite doen.
Duurzame dopamine: de beloning van inspanning.
Duurzame dopamine krijgen we van activiteiten die meer moeite kosten dan een like op TikTok. Onze biologie heeft behoefte aan echte ervaringen in de echte wereld:
- Activiteiten waarbij we ook pijn en frictie kunnen ervaren
- Iets leren of volhouden ondanks weerstand
- Diepgaande sociale interacties
- Een moeilijk doel bereiken
Hoewel Kaczynski’s daden onaanvaardbaar zijn, is zijn diagnose van het probleem in onze tijd opvallend actueel: als alles te makkelijk wordt, verliezen we de ervaring van betekenisvolle inspanning – en daarmee onze mentale weerbaarheid.
Duurzame dopamine is krachtiger. Het bouwt aan zelfvertrouwen, discipline en mentale veerkracht. Je traint je brein om niet te vluchten in gemak, maar om voldoening te vinden in inspanning.
De dopamine-economie: altijd prikkels, nooit voldoening.
De dopamine-economie laat zien hoe technologiebedrijven hun verdienmodel baseren op het uitlokken van snelle dopamine: eindeloos scrollen, notificaties, constante afleiding. Gevolg?
- Meer stress en onrust
- Minder motivatie
- Gebrek aan diepe voldoening
- Meer onvrede en machteloosheid
We raken langzaam verslaafd aan gemak, maar voelen ons ondertussen steeds minder goed. Niet omdat we iets missen – maar omdat we te weinig moeite hoeven doen.
Waarom wekelijkse training een antwoord is.
Elke keer dat jij naar Primal komt, kies je voor het tegenovergestelde van de dopamine-economie. Je kiest voor discomfort. Voor weerstand. Voor zweet, spierpijn en soms zelfs frustratie bij het leren van een nieuwe techniek.
Maar je krijgt er iets voor terug dat onbetaalbaar is. Elke training reset jouw beloningssysteem. Je leert je brein: voldoening komt na inspanning – niet na afleiding. En dat heeft effect, ver buiten de muren van de gym. Je maakt slimmere keuzes en bouwt aan iets veel krachtigers: duurzame dopamine.
Dat betekent:
- Meer motivatie op de lange termijn
- Een hogere weerstand tegen stress
- Een brein dat beter functioneert onder druk
- En het vermogen om voldoening te halen uit het proces – niet alleen het resultaat
Discipline wordt leuker. Moeite doen voelt zinvoller. En jouw vermogen om richting, rust en regie te houden groeit.
Kies voor moeite.
- Snelle dopamine: makkelijk, voelt vluchtig en leeg
- Langzame dopamine: kost moeite, creëert motivatie en voldoening
- Zelfgekozen moeite: maakt je mentaal krachtig en geeft voldoening
- Wekelijkse (CrossFit) Training: jouw fysieke én mentale resetknop
Bekijk het video-essay uit de aflevering van VPRO Tegenlicht: De dopamine-economie.
